Z prasy

W tym artykule:

• Badania naukowe
• Produkcja instrumentów dętych blaszanych
• Wpływ na grającego
• Podsumowanie i wnioski

Sztuka, rzemiosło, być może nawet nauka...

Większość grających na instrumentach dętych blaszanych uważa, że wpływ na jakość grania ma sposób budowy instrumentu oraz użyte do jego produkcji materiały. Skład, grubość oraz twardość metali jest często wymieniana jako ważny element. Określenia typu „ręcznie kuta czara” można znaleźć w reklamach różnych producentów. Ten artykuł pozwoli zapoznać się z narzędziami, materiałami oraz technikami używanymi przez wytwórców instrumentów blaszanych w czasach obecnych, jak i w niedalekiej przeszłości.

Alan Civil był jednym z najwybitniejszych waltornistów na świecie, a jednocześnie charakteryzowało go niezwykłe falstaffowskie podejście do życia. Zmarł mając 60 lat. (Falstaff – postać literacka, którą cechuje ogromna chęć życia, niepoprawny optymizm oraz marzycielski stosunek do rzeczywistości – przyp.tłum).

Civil wcześnie rozpoczął grę na waltorni. Jeszcze w latach młodzieńczych wstąpił do wojskowej orkiestry dętej. Później rozpoczął naukę gry na waltorni pod okiem Aubreya Braina – ojca słynnego Dennisa Braina, a także uczył się w Hamburgu u Willy'ego von Stemma. Przez 22 lata obejmował stanowisko pierwszego waltornisty BBC Symphony Orchestra, aż do emerytury, na którą przeszedł w roku 1988. Posiadał niezwykle pełne, ciemne i okrągłe brzmienie, które możemy usłyszeć na jego nagraniach koncertów Mozarta, a które szczególnie imponująco brzmi w jego wykonaniu Serenady Banjamina Brittena, którą nagrał z tenorem Robertem Tearem oraz orkiestrą The Northern Sinfonia.

Fragment wywiadu z Michałem Dworzyńskim, laureatem I Nagrody na V Międzynarodowym Konkursie Dyrygenckim Donatella Flick. Dzięki niej otrzymał roczny staż w London Symphony, gdzie był asystentem Sir Collina Davisa oraz Valerego Gergieva. Obecnie jest pierwszym dyrygentem Filharmonii Szczecińskiej i Krakowskiej.

(...) Czy dużo pan musi opowiadać muzykom o swojej koncepcji wykonania utworu?

To zależy od utworu, choć zwykle staram się raczej tłumaczyć gestem. Mówić można dużo i długo bez większych problemów, ale czasem trudniejsze jest zrozumienie pytań, jakie zadają muzycy, gdy np. w Szkocji czy Walii wypowiadają zdania z miejscowym akcentem.

Gdy myślę „waltornia” jawi mi się Mozartowska wizja polowania, nastrój, jaki dają dźwięki genialnego kompozytora. To on zaczyna panować nad moją wyobraźnią i zachwyca mnie tym, czego nie lubię, nie podzielam bowiem łowieckiej radości. Instrument jednak to nie metal, ale talent muzyka grającego na nim.  W tym momencie myślę o wirtuozerii waltornistów, czyli o ich mistrzu Edwinie Golniku. Waltornia jak każdy instrument może być przedmiotem rzemiosła, ale w wybitnych rękach powstaje najwspanialsza materia prawdziwej sztuki, a to już ścieżka po której stąpają bogowie, to wirtuozeria.

Jak donoszą zachowane do dziś źródła z drugiej połowy XVIII wieku wycinki prasowe oraz opinie niekwestionowanych autorytetów jak W.A.Mozart czy L. van Beethoven, Jan Vaclav Stich-Punto był w owym czasie najwybitniejszym waltornistą Europy. Dziś pamięć o nim trwa głównie w rodzinnych Czechach, ale tym bardziej warto poznać historię tego wybitnego muzyka i nietuzinkowego człowieka.

Wywiad z Eweliną Polańską

Waltornia to nie jest kobiecy instrument...

...bo w Polsce panuje taki stereotyp. Ale już coraz więcej kobiet gra na tym instrumencie, co można zauważyć w zagranicznych orkiestrach. I bardzo im to służy. Jest nas, waltornistek, coraz więcej. Niestety, w Polsce dzieci nawet nie wiedzą, jak wygląda waltornia, a grać na niej zaczynają się uczyć późno i na ogół z przypadku; dlatego że nie radzą sobie na skrzypcach albo na fortepianie. To przykre.

Ewelina Pietrzak to najmłodsza instrumentalistka w orkiestrze Filharmonii Łódzkiej - pracuje od 20 września. I studiuje na trzecim roku w Akademii Muzycznej. W filharmonii grywała już na pierwszym roku. O tym, że orkiestra potrzebuje waltornistów, dowiedziała się od kolegów z uczelni. Ewelina nie pochodzi z rodziny muzyków, w jej domu nie było instrumentów, ale o tym zawodzie marzyła od dziecka.

- Mama zaprowadziła mnie do szkoły na Szpitalnej - wspomina. - Wolne miejsca były już tylko na fagot i waltornię. Pani doradziła waltornię, a ponieważ ani ja, ani mama nie wiedziałyśmy, jak ten instrument wygląda - zgodziłyśmy się.

Czy Fryderyk Chopin wywiózł z Antonina jakieś pomysły muzyczne i inspiracje dla swej twórczości? Kazimierz Pussak w szkicu Chopin w Antoninie¹ zamieścił interesujące spostrzeżenie, dotyczące finału chopinowskiego Koncertu f-moll: "Odnosimy wrażenie, że słynny motyw waltorni poprzedzający kodę w owym finale, to jakby echo antonińskich polowań, docierające do myśliwskiego pałacu w jesienny poranek." Wspomniany "słynny motyw" - króciutka fraza solowa waltorni, rzeczywiście sprawiająca wrażenie myśliwskiego hejnału - wplątany jest w niezwykle tajemniczą "aferę"... Próbowali ją rozwikłać specjaliści z Pracowni Kryminalistyki Instytutu Prawa Karnego Uniwersytetu Warszawskiego, eksperci z Zakładu Kryminalistyki MO, a także wybitny rzeczoznawca z Amerykańskiego Stowarzyszenia Badaczy Kwestionowanych Dokumentów.