Artykuły

Szanowni waltorniści i nie tylko

Na na jednym z  portali ogłoszeniowych pojawiła się z pozoru atrakcyjna oferta sprzedaży markowej waltorni (Alexander 103). Sprzedawca unikał bezpośredniego kontaktu telefonicznego, komunikował się jedynie poprzez portal. Proponował spotkanie w Gubinie przy niemieckiej granicy, zwlekając z podaniem konkretnego miejsca transakcji. Oferent wystawił  instrument, który w tym samym czasie wstawiony był (do 3.02.2014) na brazylijskim portalu aukcyjnym przez rzeczywistego właściciela, jednak już po cenie rynkowej. Przesyłał za pośrednictwem poczty portalu zdjęcia, które pokrywają się w 100% ze zdjęciami tam zamieszczonymi, twierdząc, że ma do sprzedania ten właśnie instrument.

Analizując dorobek kompozytorski Bozzy nie sposób przecenić jego wszechstronnej wiedzy, dotyczącej znajomości warsztatu techniczno-wykonawczego niemalże wszystkich instrumentów dętych. Począwszy od Pięciu pieśni na tematy japońskie na flet i fortepian, poprzez Fantazję włoską na saksofon i fortepian a skończywszy chociażby na Suicie na cztery waltornie solo, udowadnia Bozza, że będąc skrzypkiem, wie o aerofonach więcej, niż mogłoby gwarantować nawet najlepsze wykształcenie kompozytorskie.

Rewolucja w pojmowaniu estetyki dźwiękowej zainspirowana prze Claude'a Debussy'ego stanowiła na przełomie dziewiętnastego i dwudziestego wieku fundament istoty muzyki francuskiej  nadchodzącego stulecia. Najbardziej sensownym wydaje się przyjęcie zasady kontrastu między neoklasycyzmem Alberta Roussela a powracającymi falami awangardy Paryskiej, jako decydującego wyznacznika ogólnej charakterystyki francuskiej twórczości kompozytorskiej ubiegłego wieku. Na gruncie powyższego stwierdzenia nietrudno zauważyć, że w większości przypadków czynnikiem determinującym całokształt spuścizny poszczególnych kompozytorów był moment twórczego debiutu. Eugène Bozza zaczynał swoją karierę od sukcesów, na które inni kompozytorzy musieli czekać latami.

Trio Es - dur na skrzypce, róg i fortepian op.40 Johannesa Brahmsa zostało skomponowane w 1865 roku. Dzieło to, o ogromnej wartości artystycznej, zajmujące w literaturze muzycznej miejsce szczególne, jest także niezwykle interesującym utworem pod względem historycznym. Poznając okoliczności powstawania Tria, możemy zauważyć w jak znaczący sposób życie kompozytora wpłynęło na oblicze tego utworu. Szereg inspiracji związanych z przyzwyczajeniami Brahmsa i realizacją pasji, a także liczne natchnienia będące efektem nieprzewidzianych przypadków losu nie były co prawda jedynymi bezpośrednimi motywami do stworzenia tego dzieła kameralnego, ale nadały mu specyficzny charakter muzyczny.

W tym artykule:

• Koncert D-dur KV 412
• Koncerty Es-dur KV 417, KV 447 i KV 495
• Pozycje mało znane
• Podsumowanie

Cztery koncerty waltorniowe i Rondo wpisała w twórczość Wolfganga Amadeusza Mozarta historyczna tradycja i praktyka wykonawcza. Współczesne badania naukowe wskazują na wiele wątpliwości w tym względzie a najwięcej kontrowersji wzbudza pierwszy koncert na róg będący najprawdopodobniej ostatnią kompozycją Mistrza na ten instrument.

Pierwszy koncert na róg KV 412 jest z kilku powodów prawdziwą zagadką. W niektórych publikacjach naukowych jeszcze z początku lat osiemdziesiątych ubiegłego stulecia podaje się, iż rękopisy koncertów KV 412/514 oraz 417 zaginęły bez śladu w Berlinie po roku 1850. Jest to jednak prawda niepełna, gdyż niezbyt powszechnie znanym jest fakt, iż rękopisy owe znajdują się obecnie w zbiorach Biblioteki Jagiellońskiej w Krakowie. Przed drugą wojną światową były częścią unikatowej kolekcji zbiorów specjalnych najwybitniejszych kompozytorów europejskich zebranych w słynnej Pruskiej Bibliotece Państwowej (Preußische Staatsbliothek) w Berlinie. Nasilające się naloty alianckie na stolicę III Rzeszy zmusiły Niemców już w roku 1943 do przeniesienia znacznej części zbiorów na tereny położone na wschód od Odry. W ten sposób rękopisy obu koncertów waltorniowych znalazły się w Krzeszowie na Dolnym Śląsku, skąd po odnalezieniu przez Polaków zostały przewiezione do Krakowa. Oficjalnie znajdują się w zbiorach Biblioteki Jagiellońskiej od roku 1945.

Utwory kameralne i solowe Wolfganga Amadeusza Mozarta na waltornię stanowią fenomen sam w sobie. Są największym przykładem inspiracji kompozytora instrumentalistą. Biorąc pod uwagę fakt jak niedoskonałym instrumentem był róg naturalny w stosunku chociażby do oboju, liczba utworów solowych na waltornię mogłaby przyprawić o zdumienie, jednak wydaje się ona oczywista z jednego prostego względu - mianowicie obecności w życiu twórcy przyjaciela - waltornisty  Ignaza Leutgeba.

Kiedy już partytury zostały wybrane, a aranżacje przygotowane, można było przystąpić do najważniejszego i najtrudniejszego zarazem zadania, czyli nagrania płyty. W wypadku tradycyjnej sesji nagraniowej w realizacji bierze udział kwartet, czyli czterech muzyków grających symultanicznie. Profesjonalny zespół kameralny nie musi koncentrować się na podstawowych elementach muzyki, takich jak dynamika, wspólne rozpoczęcie utworu, granie w jednym tempie. Trening, jaki stał się ich udziałem podczas licznych prób, nauczył ich wspólnego oddechu, wyczuwania siebie wzajemnie, wrażliwości na partnerów z zespołu. Artyści oddają się wtedy wyłącznie subtelnościom interpretacji. Jednak w wypadku gdy muzyk, po pierwsze, nie wykonuje utworu symultanicznie z jego pozostałymi głosami, i - po drugie, dogrywa kolejne głosy do taśmy, trudności zaczynają się piętrzyć. Przedstawione są tu podstawowe problemy i zagadnienia, z którymi musi się zmierzyć instrumentalista, jak również realizator dźwięku. Szczególną uwagę poświęcono także rozmaitym sposobom tej nietypowej pracy. Metody wypracowane i opisane poniżej to owoc twórczego myślenia autora - jego osobisty wkład w rozwój alternatywnej interpretacji muzyki.

W tym artykule:

• Fakty z życiorysu Webera
• Concertino e-moll - analiza
• Współczesna praktyka wykonawcza

Historia powstania i perypetie Concertina e-moll na róg i orkiestrę są bardzo interesujące. Są nieodzownie związane z pobytem Carla Marii na Śląsku. Będąc najpierw dyrektorem teatru miejskiego we Wrocławiu, potem muzycznym intendentem, czyli osobą odpowiedzialną za życie muzyczne na dworze księcia Eugeniusza Wirtemberskiego w Carlsruhe i Oberschlesien. Dzisiejsza nazwa tej miejscowości to Pokój i leży ona w dzisiejszym województwie opolskim. Wówczas należała do wschodnich, kresowych rubieży Niemiec. Młody Weber przybywał tam od jesieni 1806 do wiosny 1807. Jak podają źródła, pobyt w Pokoju był niego idyllą i możliwością twórczego rozwoju, czego nie dawała wielkomiejska atmosfera miasta Wrocławia. Jako, że zarówno Carl Maria jak i jego ojciec Franz Anton prowadzili dość luźny i hulaszczy tryb życia, często popadali w rozmaite finansowe zobowiązania i długi, które nie spłacanie, zwiększały swoją wartość do nieraz olbrzymich kwot pieniężnych.

Waltornia pełni ważną rolę w każdej ze ścieżek dźwiękowych do filmów, do których Williams pisał muzykę. Kompozytor stosuje pełną skalę instrumentu i pełen zakres techniki wliczając w to podwójne i potrójne staccato, dźwięki zatkane, frullato, glissanda itp. Partie pierwszej waltorni są niekiedy tak rozbudowane i wymagające, że aż niewiarygodnym wydaje się fakt, że większość sesji nagraniowych odbywa się tego samego dnia, w którym muzycy dostają nuty. Nic dziwnego, że Williams lubi korzystać z usług już sprawdzonych waltornistów. Prym w tym zakresie wiedzie James Thatcher z Los Angeles. Począwszy od połowy lat 80 aż do początku pierwszej dekady XXI wieku w większości kompozycji partię pierwszego głosu wykonuje właśnie on.

Przełom XVII i XVIII wieku był okresem kiedy waltornia coraz bardziej zyskiwała na znaczeniu jako instrument solowy. Przyczynił się do tego przede wszystkim rozwój wielu ośrodków muzycznych, zatrudniających w swoich orkiestrach wybitnych instrumentalistów. Jednym z nich była Ratyzbona (niem. Regensburg), gdzie skrystalizowała się forma klasycznego koncertu na róg.